FİLTRE

KATEGORİLER

ALFABET

A

B

C

Ç

D

E

Ê

F

G

H

I

İ

Î

J

K

L

M

N

O

Ö

P

Q

R

S

Ş

T

U

Ü

Û

V

W

Y

X

Z

KATEGORİLER

ALFABET

A

B

C

Ç

D

E

Ê

F

G

H

I

İ

Î

J

K

L

M

N

O

Ö

P

Q

R

S

Ş

T

U

Ü

Û

V

W

Y

X

Z

Ağaç Kültü: Kutsal Ağaçlar ve Dilek Ağaçları

Ağaç kültü; tekil ağaçların, ağaç topluluklarının ya da kutsal korulukların kutsanması ve onlara yönelik saygı pratiklerini ifade etmektedir. Bu ağaçlar, kimi zaman mitolojik varlıkların bizzat…

Dersim’de Hatırlanan ve Güncel Mizah Anlatıları

Bu madde, Türkiye’nin doğusunda ağırlıklı olarak Kürt Alevilerinin yaşadığı Dersim’deki hatırlanan ve güncel mizah anlatılarını incelemektedir. Etnografik saha araştırmalarına dayanan çalışma, Kırmancki dilindeki sözlü hikâyeler…
Firik Dede

Firik Dede

Firik Dede, geçtiğimiz yüzyılda Dersim’in Ovacık bölgesinde yaşamış, hem kutsal bir halk bilgeliği (pir, mürşid) figürü hem de mistik bir “sır taşıyıcısı” olarak Alevi toplumsal…

Ehli Hak (Ehli Hakikat, Yarasanilik, Kakailer)

Yarsanizm, diğer adıyla Ahl‑e Haqq, çeşitli mistik ve gnostik gelenekleri İslami, Mazdeist ve kadim Kürt unsurlarla birleştiren senkretik bir inanç sistemidir. Yarsaniler, 14.–15. yüzyıllarda yaşamış…

Nar: Yaşam ve Ölümün Çelişkili Sembolü

Nar (Punica granatum), Latince’de Malum punicum [1] (“Punik, yani Fenike elması”) olarak da bilinirdi. Eski İran dinlerinde ve İbrahimi dinlerde, ayrıca bu geleneklerden etkilenen sanatta…

Konuşan Kur’an (Kur’an-ı Natık) ve Alevilerin Kur’an ile İlişkisi

“Alevi” üst başlığı altında anılan topluluklarda, “Âşığın sözü Kur’an’ın özü” ifadesi, deyiş ve nefeslerin (Alevi ve Bektaşi ilahileri) çoğu zaman Kur’an’dan bile daha fazla kutsallık…

Tanrı’nın Işığı ve Görkemi: Raa Haq İnancının Takipçileri ve Komşularında Güneş Kültü

Güneş, Dünya’ya en yakın yıldızdır ve güneş sisteminin merkezini oluşturur. Güneş ışınları, Dünya’daki yaşamın gelişmesi ve sürmesi için temel önkoşullardan biridir. Tüm yeryüzü yaşamının vereni…

Xızır’ın Kutsal Davarı (Bezuvar Dağ Keçileri)

Bu madde, Raa Haqi inancındaki panteist doğa kültünü Dersim’de kutsal kabul edilen bezoar keçileri örneği üzerinden inceler. Xızır, Sarik Sivan, Sıx Ahmet Dede ve Düzgün…

Ehl-i Haq (Yaresan)

Güruh-u Naci Raa Haqi’de (Dersim Aleviliğinde) Yaratılış Mitosu

Raa Haqi’de (Dersim Aleviliği ya da Kürt Aleviliği olarak da adlandırılmaktadır) Yaratılış Mitosu, Dersim Aleviliğinin kozmolojik kuruluşunu anlamak açısından temel bir anlatı ve semboller evreni…

Dersim Alevi İnançlarının Hristiyanlık Öncesi İzleri: Dağlar ve Ateş Tapınımı

Bu madde, Dersim de dahil olmak üzere antik Ermeni yaylalarındaki yüksek, genellikle volkanik dağlara Hıristiyanlık öncesi/İslam öncesi saygının sürekliliği hakkında bilgi vermektedir. Bu saygı gösterilen…

Ağuiçen/Ağuçan

Anadolu’daki en tanınmış Alevi ocaklarından biridir. İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu içine alan geniş coğrafi yayılımı ve özellikle Dersim bölgesinde mürşit ocağı olarak kabul edilmesiyle…

Alevilikte Ritüel Yiyecek Kültürü

Türkiye, Balkanlar ve Batı Avrupa’daki Aleviler arasında yemekle ilişkili sosyal etkinlikler — yemek pişirme, paylaşma, yeme ve oruç tutma — deneyimlenen dinselliğin ifadesinde merkezi bir…
Yasli kadinlar Haci Bektas Veli anma senlikleri sirasinda semah donuyor.

Kadın ve Alevilik

Alevilik’te kadın, yalnızca toplumsal yaşamın değil, inanç dunyasının da kurucu unsurudur. Alevi teolojisinde kadın rahmi, “doğum kapısı” anlayışıyla Hakk’ın ilk tecelli ettiği yer olarak kutsanır;…

Can

Alevi inanç sisteminde “can” kavramı, Fars tasavvuf geleneğinden kaynaklanır. Şiirsel ve mistik literatürde, yaşam ve ruh, aşk ve ilahi olan fikirleriyle ilişkilendirilir. Günümüzde bu kavram…

Hızır / Xızır

Alevilikte Hızır (Xızır), birçok mitin, ritüelin, deyişin, kutsal mekânın ve yaşantının etrafında döndüğü anlamlı ve merkezi bir figürdür. Bu figür, Aleviliğin maneviyatının birçok yönünü, diğer…

Deyiş

Alevi-Bektaşi kültüründe, Cem törenlerinde Semahla birlikte yalnızca bağlama eşliğinde, doğaçlama söylenen, kolektif belleğe dayanan halk edebiyat türü. Alevi müziği Anadolu’nun temel kültürel motifidir. Alevi felsefesi,…

Dâr (Dâra Durmak, Dâra Çekilmek, Dârdan İndirme, Dâr Kurbanı)

Alevi inanç sisteminde Dâr kavramı, ritüel, etik, teoloji ve mitolojinin iç içe geçtiği çok katmanlı bir mikro merkezi temsil eder. Hem bireysel arınmanın hem de…

İslam Öncesi Kürt Şiirinde Yaresan–Alevilik İzleri

Bu madde, İslam öncesi Kürt şiirinde Yaresan–Aleviliğe dair izleri kültürel süreklilik, sözlü edebiyat geleneği ve inançsal temalar çerçevesinde ele almaktadır. Kürt sözlü şiir geleneğinin yalnızca…

Şîn (Ağıt) Geleneği: Kürt Alevilerde Hafıza ve Direniş

Şîn (ağıt) geleneği, Kürt Alevi toplumlarında yalnızca ölümün ardından yakılan bir yas şiiri değil, aynı zamanda kolektif hafızayı, kimliği ve direnişi taşıyan kutsal bir söz…

Xızır (Hızır), Xızır Orucu – Xızır Lokması – Xızır Kurbanı – Ab-ı Hayat

Bu videoda Pir Hüseyin Bildik, Alevi inancının en merkezi figürlerinden biri olan “Xızır”ı kapsamlı biçimde ele alıyor. “Xızır Orucu”, “Xızır Lokması”, “Xızır Kurbanı”, “Xızır Adağı”...

Naci ve Naciye – Aydınlanmış Topluluk – Işık Topluluğu

Bu videoda Pir Hüseyin Bildik, Alevi yaratılış anlatısının temel taşlarından “Gurûh-ı Nâci” ve “Gurûh-ı Nâciye” kavramlarını derinlikli bir biçimde ele alıyor. “Işık Topluluğu”, “Bilgi Topluluğu”...

Sır – Hakikat – Nesimi – Hallacı Mansur – Güruh-u Naciye

Bu videoda Pir Hüseyin Bildik, Alevi öğretisinin en temel ve kurucu kavramlarından biri olan “Sır”ı, Hallâc-ı Mansur ve Nesimî örnekleri üzerinden kapsamlı biçimde açıklamaktadır. “Sır”...

4 Kapı 40 Makam – Dört Kutsal – Yol – Sır – İnsan-ı Kamil

Bu videoda Pir Hüseyin Bildik, Alevi inanç sisteminin merkezinde yer alan “Hak” ve “Hakikat” kavramlarını, “Dört Kapı Kırk Makam”, “Çar Anasır” (dört element), “Yol”, “Sır”,...

Düşkünlük Makamı

Bu videoda, Alevi yolundaki “düşkünlük” kurumu üzerinde durulmaktadır. Düşkünlük yalnızca bir ceza değil, topluluğun ortak ahlaki zemininin korunmasına yönelik bir denetim mekanizmasıdır. Video, bu geleneğin...

Kurumsal Alevilik

Bu videoda, Alevi inancında kurumsallaşma süreçlerinin sosyal değişimle nasıl kesiştiği ele alınmaktadır. Cem ve hakka uğurlama erkânlarında standartlaşma çabaları, inancın çoğul yapısını tehdit eden bir...

Alevilikte Cem & Cemevleri

Bu videoda Pir Veli Uğur, Alevi inancının en merkezi ibadeti olan cem ritüelini tarihsel ve güncel boyutlarıyla eleştirel bir bakışla değerlendirmektedir. Cem, Aleviliğin hem bireysel...

Alevi Mitolojisinde Zeynel Abidin & Zulüm ve Direniş

Bu videoda Pir Veli Uğur, Kerbela faciasından sağ kurtulan tek erkek olan Zeynel Abidin’e dair Alevi mitolojisinde yer alan bir anlatıyı aktarmaktadır. Bu anlatı, sadece...

Alevi Mitolojisinde Kerbela

Bu videoda Pir Veli Uğur, Alevi mitolojisinin en çarpıcı ve derinlikli anlatılarından birini izleyiciyle paylaşmaktadır. Anlatının merkezinde yer alan karakter bir “keşiş”tir – ancak bu...

Baba Mansur Ocağı

Bu videoda Pir Veli Uğur, Baba Mansur Ocağı’nın tarihsel, mitolojik ve güncel boyutlarını iç içe geçirerek kapsamlı bir değerlendirme sunmaktadır. Alevi kozmolojisi içinde Baba Mansur...
Alevilik, köklü bir inanç ve kültürel mirasa sahip olup, barış, adalet ve insan sevgisi gibi evrensel değerleri ön planda tutan zengin bir tarih ve kolektif hafızaya sahiptir. Ancak Aleviler tarih boyunca çeşitli baskılar, katliamlar ve ayrımcılıklar yaşamıştır. Bu olaylar, Alevi topluluğunun hafızasında derin izler bırakmış ve topluluğun kimliğini, inançlarını ve kültürel yapısını etkilemiştir. Aleviliğin kolektif hafızası ve sözlü geleneğinin geçmişten günümüze yaşadığı, soykırım, katliam, sürgün ve asimilasyon çabalarına rağmen varlığını sürdürmesi tarihin derinlerine kök salmış güçlü bir kolektif hafıza ve sözlü geleneği sayesinde olmuştur.
Scroll to Top

Bağış Yap

Alevi Ansiklopedisi’ne nasıl bağış yapabileceğini öğren! Alevi Ansiklopedisi’ne yapılan maddi yardımlar, Rıza Şehri Akademisi onayı ile Alevi Ansiklopedisi’nin genel giderleri için kullanılacaktır.