SON EKLENENLER
Dersim Alevi İnançlarının Hristiyanlık Öncesi İzleri: Dağlar ve Ateş Tapınımı
Bu madde, Dersim de dahil olmak üzere antik Ermeni yaylalarındaki yüksek, genellikle volkanik dağlara Hıristiyanlık öncesi/İslam öncesi saygının sürekliliği hakkında bilgi vermektedir. Bu saygı gösterilen...
Alevi Televizyon Kanalları: Medya ve Alevilik
Alevi toplumu tarafından kurulan ve onlar için yayın yapan Alevi televizyon kanalları, Alevi kültürünün, inancının ve siyasetinin kamusal olarak ifade edilmesinde merkezi bir rol oynamıştır....
Hacı Bektaş-ı Veli Dergahı
Bu maddede, Alevi-Bektaşilerce önemi büyük olan ve kutsal sayılan, Hacı Bektaş-ı Veli Dergâhının; 30 Kasım 1925 tarihli 677 sayılı, "tekke ve zaviyelerin seddi" kanunuyla tüm...
Alevilik Çalışmaları ve Senkretizm (Bağdaştırmacılık)
Senkretizm, farklı inanç ve kültürel pratiklerin karşılıklı etkileşimi sonucu yeni biçimler kazanmasını ifade eden bir kavramdır. Akademik literatürde genellikle dinsel ve kültürel sentez süreçlerini açıklamak...
Mehmet Yıldırım (Dêsimli Memed)
Dr. Mehmet Yıldırım (1974 - 2023), hem akademik üretimi hem de yerel belleğe dayanan araştırmalarıyla, Dersim’in tarihsel-toplumsal yapısını arşiv belgeleri ışığında yeniden anlamlandırmayı hedefleyen özgün...
Dersim: Soykırımlar (1914-18 & 1937-38)
Bu madde, 1937-38 Dersim katliamlarını bir soykırım vakası olarak incelemekte ve olayları geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet Türkiye'sinde devlet öncülüğündeki şiddetin daha geniş bir sürekliliği...
Hafıza ve Dersim
Bu madde, Alevi topluluklarının kolektif belleğinde merkezi bir yer işgal eden Dersim’i, hem bir hafıza mekânı hem de bir direniş alanı olarak ele almaktadır. 1937–38...
Tertele
Dersim 1937-38 kırımı, yalnızca bir bölgesel askeri harekât değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin erken dönem ulus-devlet inşası sürecinde “öteki” olarak kodladığı etno-dinsel kimliklere yönelik sistematik bir şiddet...
Birleşik Krallık’taki İkinci Kuşak Alevi Genç Erkekler Arasında İntihar
Birleşik Krallık’a yerleşme sürecinde Alevi toplumu, ikinci kuşak erkek gençler arasında yaşanan ve daha önce tanık olunmamış bir olgu olan intihar salgınıyla sarsıldı. 1990’ların sonlarından...
Ağuiçen/Ağuçan
Anadolu’daki en tanınmış Alevi ocaklarından biridir. İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu içine alan geniş coğrafi yayılımı ve özellikle Dersim bölgesinde mürşit ocağı olarak kabul edilmesiyle...
Alevilikte Ritüel Yiyecek Kültürü
Türkiye, Balkanlar ve Batı Avrupa’daki Aleviler arasında yemekle ilişkili sosyal etkinlikler — yemek pişirme, paylaşma, yeme ve oruç tutma — deneyimlenen dinselliğin ifadesinde merkezi bir...
Kadın ve Alevilik
Alevilik’te kadın, yalnızca toplumsal yaşamın değil, inanç dunyasının da kurucu unsurudur. Kadın rahmi, “doğum kapısı” anlayışıyla Hakk’ın ilk tecelli ettiği yer olarak kutsanır; bu ontolojik...
ÖNE ÇIKANLAR
Arap Aleviliği (Nusayrilik)
Nusayri-Aleviliği (Arap Aleviliği), İslam’ın Şii geleneği içerisinde ezoterik ve bâtınî (içsel) yorumlara dayalı özgün bir inanç sistemidir. 9. yüzyılda Muhammed bin Nusayr’ın öğretileri etrafında şekillenen...
Hızır / Xızır
Alevilikte Hızır (Xızır), birçok mitin, ritüelin, deyişin, kutsal mekânın ve yaşantının etrafında döndüğü anlamlı ve merkezi bir figürdür. Bu figür, Aleviliğin maneviyatının birçok yönünü, diğer...
Deyiş
Alevi-Bektaşi kültüründe, Cem törenlerinde Semahla birlikte yalnızca bağlama eşliğinde, doğaçlama söylenen, kolektif belleğe dayanan halk edebiyat türü. Alevi müziği Anadolu’nun temel kültürel motifidir. Alevi felsefesi,...
Dersim - Jiar u Diyar (Kutsal Coğrafya)
Bu madde, Dersim’in, Raa Haqi toplulukları açısından taşıdığı anlamı kavrayabilmek için, bölgeye dair bugüne dek dışarıdan üretilmiş bilgilerin eleştirel bir gözle yeniden değerlendirmesini yapmayı önermektedir....
Çepni Alevileri
Anadolu Alevîliğinin önemli bir alt grubunu teşkil eden Çepnî Alevîleri, Oğuzların Üç-Ok koluna mensup Çepnî boyuna bağlı olarak tarih sahnesine çıkmış ve tarihsel süreçte hem...
Alevilikte Mekan
Bu madde, Alevilikte mekân olgusunu düşünsel, fiziksel ve toplumsal boyutlarıyla ele almaktadır. Mekânın yalnızca coğrafi bir zemin değil, inanç, kimlik ve toplumsal örgütlenmenin kurucu bir...
Sivas Katliamı (2 Temmuz 1993)
2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas’ta Madımak Oteli'nin kundaklanması sonunda, Pir Sultan Abdal Kültür Şenlikleri için kente gelen 33 kişinin hayatını kaybetmesi Türkiye ve yurtdışındaki Alevileri...
Alevilik Çalışmaları ve "Heterodoksi" – "Ortodoksi" Tartışmaları
Ortodoksi, bir dinin resmi ve hâkim yorumunu ifade ederken, heterodoksi bu normdan sapan veya marjinalleştirilen inanç biçimlerini tanımlar. Ancak bu ayrım, yalnızca teolojik değil, iktidar...
Alevilikte Çevre Etiği: Dersim Örneği
Alevilikte çevresel etik, toprakla, doğayla ve insan olmayan varlıklarla kurulan ilişkilerin, sözlü gelenek, ritüeller ve maneviyat aracılığıyla şekillendiği ilişkisel bir dünya görüşünü yansıtır. Doğal çevreye...
Gağan (1)
Gağan (Khal / Kalo Gaxan, Gaxand, Gaxan) , Dersimli Kürt Alevi topluluklarına özgü, yılın bitişi ve yeni yılın gelişiyle bağlantılı dinsel-büyüsel bir geçiş ritüelidir. Aralık...
Ulusötesi/Transnasyonal Alevilik
Transnasyonal/Ulusötesi Alevilik, göç, yerinden edilme ve diasporal koşullara yanıt olarak ortaya çıkan Aleviliğin dönüşen dini, kültürel ve kurumsal biçimlerini ifade eder. Türkiye’deki dışlanma ve ayrımcılık...
YOL ÖNDERLERİNİN DİLİNDEN ALEVİLİK
Xızır (Hızır), Xızır Orucu – Xızır Lokması – Xızır Kurbanı – Ab-ı Hayat
Bu videoda Pir Hüseyin Bildik, Alevi inancının en merkezi figürlerinden biri olan “Xızır”ı kapsamlı biçimde ele alıyor. “Xızır Orucu”, “Xızır Lokması”, “Xızır Kurbanı”, “Xızır Adağı”...
Düşkünlük Makamı
Bu videoda, Alevi yolundaki “düşkünlük” kurumu üzerinde durulmaktadır. Düşkünlük yalnızca bir ceza değil, topluluğun ortak ahlaki zemininin korunmasına yönelik bir denetim mekanizmasıdır. Video, bu geleneğin...
Alevilikte Cem & Cemevleri
Bu videoda Pir Veli Uğur, Alevi inancının en merkezi ibadeti olan cem ritüelini tarihsel ve güncel boyutlarıyla eleştirel bir bakışla değerlendirmektedir. Cem, Aleviliğin hem bireysel...
Alevilik Nedir? – Aleviler ve İslam – İkrar – Hakikat – Devriye
Bu videoda Pir Rıza Yağmur, “Alevilik nedir?” sorusu etrafında şekillenen kapsamlı bir anlatı sunmakta; ikrar verme ritüelini deyişler eşliğinde açıklayarak Alevi inancının derin felsefi, teolojik...
Düşkünlük & Düşkün Ocağı
Bu video, Alevi inanç yolunda etik dışına çıkanların karşılaştığı en ağır toplumsal yaptırım olan “düşkünlük” kavramını ve bu makamı yürüten “Düşkün Ocağı”nın işlevini ele almaktadır....
Riza Sehri
Bu videoda Seyyid Seyfeddin (Pîrî Sevdîn) Ocağı mensubu pir Ali Doğan, Alevi düşün dünyasının en temel kavramsal çerçevelerinden biri olan "Rıza Şehri"ni anlatmaktadır. Bu anlatı,...
Canların Cinsiyeti
Bu ilgi çekici videoda Ana Narin Gülçiçeği, “İkrar”, “Musahiplik” ve özellikle “Canların Cinsiyeti” meselesi etrafında şekillenen güncel tartışmaları ele alıyor. Genç kuşaklar arasında giderek daha...
Hak – Hakikat – Dört Kapı Kırk Makam – Sır – En el Hak
Bu videoda Pir Hasan Erkişi, Alevi kozmolojisinin ve inanç sisteminin merkezinde yer alan “Hak” ve “Hakikat” kavramlarını açıklamakta, bu kavramlar etrafında şekillenen “Sır”, “Dört Kapı...
Abdal Musa – Abdal Musa Cemi – Görgü Cemi – İkrar – Kurban
Bu videoda Pir Celal Fırat, Abdal Musa’nın Alevi inanç sistemindeki merkezi konumunu ve onun adına düzenlenen cem ritüellerinin taşıdığı anlamı detaylı biçimde açıklamaktadır. Abdal Musa...
Cemal Abdal Ocağı (Dersim) & Elif Ana ve bir anı
Bu videoda Pir Hüseyin Elmas, Dersim’e bağlı Cemal Abdal Ocağı çevresinde şekillenen inanç pratiklerini ve ritüel repertuarını daha derinlemesine ele almaktadır. Ocak geleneğinin iç yapısını,...
14ler – 17ler – Musahip (Misayib) – Nefs
Bu videoda Pir Mahmut Ütebay, Alevi kozmolojisinin temel kavramları arasında yer alan 14’ler ve 17’ler anlayışı üzerine konuşmaktadır. Ayrıca misayib (misak, ezelî sözleşme) inancı ve...
Bağlama
Bu bölümde Pir Erkan Çanakçı, Alevi inanç ve müzik geleneğinde merkezi bir yer tutan çalgılar üzerine konuşmaktadır. Özellikle bağlama/tembur, kopuz, kıl kopuz, yaylı ve telli...
DUYURULAR
Küllerinden Doğan Bilgi: Alevi Ansiklopedisi Yayında!
Alevi Ansiklopedisi Pirler Analar Çalıştayı Tamamlandı
Pirler–Analar Çalıştayı: Yol Rehberleri Aleviliği Anlatıyor
Suriye’de Alevi Katliamı Var!
Yazarlara Çağrı
Aleviler Kendi Ansiklopedilerini Yazıyor
Gönüllü Ol
Alevi Ansiklopedisi’nin gönüllüsü olabilir, bilgi, beceri ve deneyimlerinizi bu değerli çalışmaya sunabilirsiniz. Formu doldurarak hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Bağış Yap
Alevi Ansiklopedisi’ne nasıl bağış yapabileceğini öğren! Alevi Ansiklopedisi’ne yapılan maddi ardımlar, Rıza Şehri Akademisi onayı ile Alevi Ansiklopedisi’nin genel giderleri için ullanılacaktır.
Destekleyen Kurumlar ve Platformlar
Alevi Ansiklopedisi, kolektif emeğin gücüyle büyüyor! Bizi destekleyen kurum ve platformları keşfedin ve bu kültürel mirasın yaşatılmasına katkı sağlayın.
